Yaban Mersinin doğada mavi renkte bulunan ender meyvelerden olduğunu biliyor muydunuz? Bir düşünün kaç tane mavi meyve veya sebze sayabilirsiniz. Çok değilmiş değil mi? Aslında yaban mersininin tek harikası bu değil. Diğer birçokları için yazının devamını okuyunuz.
Yaban Mersini, Bluberry, Likapa, Maviyemiş, Ligapa başlıca olmak üzere yöresel (mavi üzüm, ayıüzümü, morsifit, çalı çiçeği gibi) bazı isimleriyle birlikte yaban mersininin birçok adı var.
Yaban Mersinine Her ne kadar birçok isim verilmiş olsa da bilinirliği Türkiye’de hâlâ az. Hatta öyle ki yukarıda sayılan, hepsi de yaban merisini demek olan isimlerin her birinin farklı meyveleri temsil ettiği sanılabiliyor bazen.
Gelin o zaman yaban mersinini birlikte daha yakından tanıyalım!
Bu yazıda yaban mersiniyle alakalı aşağıdaki konuları sırasıyla takip edeceğiz.
Yaban Mersini Nedir?
Diğer birçok ismiyle birlikte bilinen yaban mersinin İngilizcedeki karşılığı blueberrydir. Blueberry’nin ise Türkçeye direkt çevirisi blue=mavi berry= yemiş olarak yapabiliriz. Peki o zaman Türkçe’ye neden yaban mersini olarak geçti. Yaban kelimesi bu meyvenin aslında daha önceleri hiçbir müdahale yapılmadan kendiliğinden çıkması nedeniyle verilmiştir. Aslında bu sıfat doğada insan eliyle değmeden kendiliğinden çıkan ve ıslah olmamış farklı birçok meyve sebze için de verilmekte. Yabani semizotu, yabani zeytin, yabani kekik bunlara örnektir. Mersin ise bilinen mersin ağacının meyvesinin bluberries meyvesin çokça benzemesinden dolayı verildiği düşünülmekte.
Yaban Mersini Çeşitleri
Yaban mersinleri aslında başlıca 2 kola ayrılıyorlar. İlk olarak doğada kendiliğinden çıkan yaban mersinleri, sonra da kültürü yapılan yani ticari satış için ıslah aşamasından geçirilmiş yaban mersini çeşidi var.
Yabani yaban mersinin 3 ana çeşidi bataklık yaban mersini, adi yaban mersini ve de adi yaban mersinidir. Bu çeşitler insan müdahalesi olmayan yaban mersini çeşitlerindendir. Bu yüzden yapı itibariyle çabuk bozulma görülür, bu tür yaban mersinleri genelde bölge halkı tarafından reçel ve marmelat yapımında kullanılır.
Kültürü yapılan yaban mersini çeşitlerinde ise yüksek çalı yaban mersini, tavşan gözü yaban mersini ve düşükçalı yaban mersin çeşitleri başlıca ticari yaban mersini çeşitlerindendir. Yüksekçalı yaban mersini Dünyada en çok üretimi yapılan yaban mersini çeşitidir.
Amerika Kıtası aslında yaban mersinin orijinal memleketi ve dünyaya 1930’larda Avrupa’dan başlayarak ticari şekilde yayılmaya başladığı yerdir. Toprak olarak asitli toprakları seven yaban mersini ülkemizde de Karadeniz (Artvin, Rize, Trabzon, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Samsun, Sinop, Kastamonu, Zonguldak, Bolu, Bartın ve Düzce), Marmara Bölgesi (Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Kırklareli, Bursa ve Balıkesir) ve Doğu Anadolu (Erzurum ve Ardahan) bölgelerinde yabani formlarda bulunmaktadır. Bu formlar ıslah edilmekte ve ticari yaban mersini yetiştiriciliği de ülkemizde her geçen gün canlanmakta.
Taze Yaban Mersini Ne Zaman Çıkar?
Ülkemizde yerli tarım olarak yapılan yaban mersinleri yaz aylarında mavileşmeye başlarlar,. Çiftçiler bu mavileşme döneminde yaban mersinlerini hemen koparmaz iyice olgunlaşmasını beklerler. Yukarıda da saydığımız gibi yaban mersinlerinin birçok çeşidi vardır ve her birinin hasat vakti değişmektedir. Ama yerli Yaban Mersini için konuşacak olursak Yaban mersinleri Haziran 15-20 başlangıç tarihi olarak hasat vakti girer. Yaban Mersinin Taze olarak satışı da Eylül ortalarına doğru sona erer.
Peki ama market rafında nasıl 12 ayda da taze yaban mersini bulabiliyorsunuz?
Bunun nedeni yaz ayları haricinde tükettiğiniz taze yaban mersinlerinin yerli tarım olmamasından kaynaklıdır. Dünyamızız Kuzey Kutbunda Kasım-Mart ayları arasında kış yaşanırken Güney Kutublarında ise yaz ayları yaşanmaktadır.
Özellikle Şili, Arjantin, Peru ve Uruguay Kuzey Kutbu için kış aylarından taze yaban mersinin tüm dünyaya ihraç eden ülkelerin başlıcalarıdır.
Bunun yanında kışın da yerli yaban mersinin dondurulmuş ve kurutulmuş hallerini olası fakat taze olarak bulmak maalesef imkansız. Bu yüzden yerli yaban mersini tüketmekte hassassanız yaz aylarında çokça alıp buzluğunuzda muhafaza etmek sizin için daha ekonomik olabilir.
Yaban Mersinini Nasıl Dondurmalıyım?
Yaban Mersinlerinizi yaz haricinde kış aylarında da tüketmek için dondurma işlemi gerçekleştirmeniz gerekiyor. Ama yaban mersini doğru şekilde dondurmazsanız dondurucudan çıktıktan sonra kullanımı sizin için zorlayıcı olabilir. Şimdi anlatacağım kolay taktikle bu sorundan kurtulabilirsiniz.
Öncelikle taze yaban mersinini toplu olarak bir buzdolabı poşetine koyup dondurucuya atmak yapmak isteyeceğiniz son şey ve hatalı bir dondurma yöntemi.
Dondurucudan aldıktan sonra kolay bir şekilde çözünmesi ve yaban mersinlerinin dondurucuda 2 ay sonra bir lapa parçası olmaması için yaban mersinlerinizi tek tek dondurmalısınız.
Tek tek derken kastımız her birini tek tek dondurmak değil tabii ki ?
Şöyle ki:
Taze Yaban Mersinlerinizi topluca düz bir tepsiye alın, düz tepside birbirine yapışmayan yaban mersinlerini dondurucunuza koyun ve bu yaban mersinlerini dondurun. Yaban mersinleri tek tek donduktan sonra yaban mersinlerini daha sonradan kullanmak istediğiniz miktarlarda bölerek poşetlere koyun. Bu sayede tek tek donan yaban mersinleri uzun süre dondurucuda kaldıktan sonra bütün bir lapa şeklini almayacak, dondurucudan çıkardığınızda ayrı ayrı tanelerde olacağından erimesi daha kolay olacak.
Erimesi için dışarda bırakabilir veya buzdolabından eritebilirsiniz. Mikrodalgada eritmeyi tavsiye etmeyiz.
Yaban Mersini Besin Değeri
Yaban Mersini %84’ü su %14’ü karbonhidrat geri kalan kısmı ise yağ ve proteinden oluşur.
100grm Yaban Mersinin
Kalori:57
Su: %84
Protein: 0.7 gran
Karbonhidarat: 14.5 gram
Şeker: 10 grm
Lif: 2.4 grm
Yağ: 0.3 grm
Yaban Mersininin Glisemik indeksi (53) düşük bir seviyededir. Glisemik indeks bir besinin kana ne kadar hızlı karıştığını anlamamıza yardımcı olan bir indekstir. Bu seviyede bir glisemik indeksi kanda hızlı yükselmelere neden olmaması gerektiği için yaban mersini diyabetik insanlar için güvenli görülüyor.
Yaban Mersini içeriğinde K1 vitamini, C Vitamini ve Manganez minerali bulundurur. Bu yönleriyle Yaban Mersini cilt sağlığı, bağışıklık sistemi ve metabolizma için yararlı görülüyor.
Kabuğunu Ye Yavrum Vitamini Orada!
Tabii yaban mersinin bu kadar trend olmasının başlıca nedenlerinden biri yüksek antioksidan barındırması. Yaban Mersinin içeriğindeki başlıca antioksidan olan Anthocyanins yaban mersinine rengini veriyor, yapılan çalışmalarda yaban mersinin içeriğinde 15’ten fazla Anthocyanins olduğu tespit edilmiş ve bu antioksidanın yaban mersinin kabuğunda yoğunlaştığı gözlemlenmiş. Bu yüzden yaban mersinin kabuğu gerçekten besin değeri en çok olan bölgesi denilebilir.
Ayrıca Quercetin ve Myricetin de flavonoidleri de yaban mersininde bulunur. Bunların da diyabet vs hastalıklara karşı koruyucu etkisi olduğu biliniyor.
Taze Yaban Mersinilerimize Göz Atın:
https://www.tazedukkan.com.tr/yerli-yaban-mersini-blueberry-taze-jumbo-boy
Kaynak:
TÜRKİYE’DE YETİŞEN YABAN MERSİNİ MEYVESİNİN FENOLİK BİLEŞİKLERİNİN KARAKTERİZASYONU Semanur YILDIZ* Hakan YAVAŞ***
https://www.blueberrycouncil.org/about-blueberries/blueberry-season/
https://www.healthline.com/nutrition/foods/blueberries#benefits